Elke vogel zingt zijn eigen lied

Waarom zingen vogels?
In het voorjaar wil elke vogel dolgraag kuikentjes. Om de soort in stand te houden, dat instinct zit er diep in. Wat hij daarvoor nodig heeft? Een veilige nestplaats, veel eten in de buurt én een gezonde partner. Elke volwassen man zoekt zo’n goede plek, gaat op de hoogste tak zitten en roept luid: “Deze plek is van mij! Donder op, heren”. En ook: “Dames, zie hier mijn mooie paleis, komt allen hierheen!” Voor ons klinkt dat als gekwetter of gezang, maar het is muzikaal schelden en verleiden.

Elke vogel zingt zijn eigen lied

Misschien vind je alle vogelzang op elkaar lijken. Begrijpelijk. Een warboel van getjilp, roffeltjes en fluittonen. Maar in werkelijkheid zingen alle soorten anders. En met een beetje oefening kun je ze aan hun zang leren herkennen. Vergelijk je bijvoorbeeld een zanglijster met een koolmees, dan valt op hoe groot de verschillen zijn. Een zanglijster is een veelzijdige superstar, maar ook een na-aper. Hij zingt voortdurend andere riedeltjes, vaak afgeluisterd van de vogels om hem heen. Waar je hem aan herkent, is dat hij elk riedeltje 2 of 3 keer herhaalt, voor hij op een nieuw deuntje overgaat. Luister zelf maar.

Het mooiste lied voor de populairste vrouw
De koolmees zingt heel anders: hard en lang. Het klinkt wat drammerig. Hij kent slechts twee tonen, maar daarmee verzint hij allerlei liedjes. Snoeihard schalt het van taTIE taTIE taTIE taTIE of TIETIEtu TIETIEtu TIETIEtu TIETIEtu. Soms lijkt het op de sirene van een politieauto, soms op een luidruchtige fietspomp. Net als de zanglijster doet ook de koolmees zijn stinkende best, want met het mooiste lied verleid je de populairste vrouw. Luister hoe dat klinkt.

Oefening baart kunst
Hoe leer je al dat gekwetter en gefluit uit elkaar houden? Dat kan best moeilijk zijn. Vooral in mei als alle vogels in een kakofonie door elkaar heen schreeuwen. Maar aan het begin van het seizoen, krijg je de kans het te leren. Dat zit zo. Vanaf de zomer zingen vogels bijna niet, maar in het nieuwe jaar gaan ze weer voorzichtig oefenen. Niet allemaal tegelijk, de soorten beginnen ná elkaar. Bovendien zijn veel vogels nog in hun wintergebied, zoals Afrika of Spanje. Hét moment om de deuntjes te leren kennen en te onthouden. Het helpt het te vergelijken met een herkenbaar geluid zoals een politiesirene. Op dit moment hoor je veel koolmezen en zanglijsters. Daarnaast ook (klik op de soort om te luisteren en zien):
• Pimpelmees: teer geluid, als zilveren klingelende belletjes
• Heggenmus: zingt hier en daar in tuinen, klinkt als een piepend kinderfietsje
• Tjiftjaf: roept zijn eigen naam in het bos: “Tjiftjaf tjiftjaf!”

Voorjaarsconcert
Als alle vogels straks hun stembanden getraind hebben en alle trekvogels terug zijn uit het zuiden, zo rond mei, is het één groot muzikaal feest. Het klinkt als een orkest met vijftig muzikanten. Vooral ’s morgens vroeg kun je van dit gratis openluchtconcert genieten. Ga rond zonsopkomst naar een park of bos en geef je oren de kost. En, niet onbelangrijk, dát optreden gaat zeker door, corona of niet.

Door: Marisa Stoffers